Lifestyle NWS Business Lady: Katja Schuurman

8 november 2015 1 Comment

‘Het leven is wat mij betreft niet of-of maar en-en. Presenteren, acteren, sociaal ondernemen, het moederschap, ik ambieer alles tegelijk. Daarom praat ik waarschijnlijk ook zo snel. Ik moet al mijn aspiraties in die 24 uur zien te proppen.’ Katja Schuurman praat inderdaad in een behoorlijk rap tempo (‘Sorry hoor! Als ik te snel ga, moet je het zeggen’), ze springt enthousiast van de hak op de tak, pakt dan de draad weer op, om vervolgens te vragen wat de vraag ook alweer was. Deze bevlogen dame behoeft eigenlijk geen introductie meer. Sinds haar rol als Jessica in Goede Tijden, Slechte Tijden volstaat enkel haar voornaam. Katja vertolkte de hoofdrol in films als Oesters van Nam Kee, Costa en Interview, waarvoor ze een Gouden Kalf nominatie ontving. Op televisie speelde ze onder andere in de series All Stars, Medea, Single, Charlie, Van God Los, Nieuwe Buren en Divorce, presenteerde ze programma’s voor Net5, TROS, RTL4 en KRO-NCRV en reisde ze de hele wereld over voor haar programma’s op BNN.

Per ongeluk beroemd

Katja’s carrière is er één van uitersten; soapie, zangeres, presentatrice, actrice… En dan hebben we het nog niet eens over haar carrière áchter de schermen gehad. Neerlands beroemdste tv-babe heeft zich ook op het ondernemerschap gestort. Met haar stichting Return to Sender zet ze zich in voor de allerarmsten van deze wereld. ‘Ik heb nooit de droom gekoesterd om beroemd te worden. Dat is per ongeluk gebeurd. Op de middelbare school wist ik eigenlijk niet zo goed wat ik wilde. Wel was ik van jongs af aan al geïnteresseerd in ontwikkelingssamenwerking. Daar gingen al mijn werkstukken over. Toen ik een jaar of zestien was, ontpopte ik me voor het eerst als beginnend “activist”. De oorlog in Joegoslavië was net uitgebroken en op tv kwamen de meest afschuwelijke beelden langs van mensen die alles kwijt waren. Ik was daar zo door geraakt dat ik besloot om posters te maken.’ Lachend: ‘Ik zie mezelf nog zitten op mijn knieën in mijn kamertje met allemaal vellen papier voor me met daarop de “briljante” tekst: Drink een biertje minder en help met dat geld Joegoslavië! Die posters heb ik door de hele stad gehangen.’

Achter de schermen

Na de middelbare school schreef ze zich in voor de studie Politicologie aan de Universiteit van Amsterdam met de gedachte om met die kennis later iets in de ontwikkelingssamenwerking te kunnen betekenen. Ze had de boeken al in huis. Maar toen kwam er iets anders op haar pad: een rol van enkele maanden in Goede Tijden, Slechte Tijden. Dat tijdelijke rolletje werd een vaste en de rest is geschiedenis. Met die studie werd het niks meer maar alle faam maakte Katja niet minder begaan met de wereld. Achter de schermen bleef ze zich volop inzetten voor goede doelen als het Rode Kruis en Amnesty. ‘Voor mijn werk was ik vaak op reis en kwam ik op plekken waar ik veel armoede zag. Van alle ellende op de wereld raakt armoede me het meest. Ieder mens verdient een eerlijke kans om iets van zijn of haar leven te maken, onafhankelijk van waar je geboren wordt. Maar carrièreplanning is voor de meeste mensen op deze aardkloot een luxe. Zij zijn alleen maar bezig met overleven. Als je daar zo direct mee wordt geconfronteerd, kan het niet anders dan dat je denkt: ik moet iets doen!’

Uitgescholden, bespuugd, geslagen

Acht jaar geleden in India nam ze het besluit om echt tot actie over te gaan. ‘Voor het programma BNN at work liep ik een dag mee met een vrouw uit de laagste kaste, een onaanraakbare. Het enige wat ze mocht doen was stront van andere mensen opruimen. Ze werd uitgescholden, bespuugd, geslagen. Ik had al veel nare dingen gezien, maar dit sloeg echt alles. Op diezelfde reis bezocht ik ook een project voor dit soort vrouwen. Hier werden ze geschoold in handwerken, koken, dat soort dingen. En bedrijven hadden zich gecommitteerd om deze vrouwen aan te nemen. Maar bovenal: ze werden voor vol aangezien. Ik zag hoe het leven van deze vrouwen aan het veranderen was, wat dit soort projecten teweeg konden brengen. Dat was het moment waarop ik dacht: ik kan er weer eenmalig aandacht aan besteden, we laten het de mensen op televisie zien, tonen een gironummer en dat is het dan. Of ik ga er nu structureel iets mee doen. Zo maakten die dames hartstikke mooie armbanden die niet zouden misstaan in de Nederlandse winkels. Tijdens mijn reizen stuitte ik constant op dit soort mooie spulletjes. Er moest toch een manier zijn om die twee dingen samen te brengen; dat je producten afneemt van mensen die daardoor een beter leven krijgen?’

HEMA

‘Voor alle ondernemers in spé: van idee naar concreet plan is nog wel even een dingetje. Pas na 1,5 jaar brainstormen met BNN collega Tessa Vos lag er een realistisch businessplan klaar. Maar daarna besloot het universum ons een handje te helpen en ging het pijlsnel. Ik was te gast bij DWDD en ik zat naast Ronald van Zetten, de toenmalige CEO van de Hema. Na de uitzending dronken we nog een borrel en vertelde ik hem over mijn nieuwe initiatief. Vijf minuten later schudden we elkaar de hand en hadden we een deal. De Return to Sender producten kwamen exclusief in de schappen van de Hema te liggen. Bizar! Met zo’n grote klant in de portefeuille moesten Tessa en ik als de sodemieter op zoek naar een team van vrijwilligers. Ik kan out of the box denken en praten als Brugman maar van zakendoen had ik nog geen kaas gegeten. Via ons netwerk wisten we zeven vrijwilligers aan ons te binden die allemaal hun eigen expertise met zich meebrachten; van een marketing man tot aan een financieel adviseur en een salestijger.’

‘Maak mensen economisch onafhankelijk’

Met Hema aan boord werd Return to Sender een instant succes. Ook verzekeraar Achmea en ontwikkelingsorganisatie Butterfly Works sloten zich bij het project aan. ‘In die opstartfase heeft mijn bekendheid zeker geholpen. Deuren gaan nu eenmaal sneller open als je bekend bent. Maar je moet vervolgens wel met een goed verhaal komen, anders wordt die deur ook zo weer dichtgesmeten.’ Het concept achter Return to Sender: producenten uit de armste regio’s in de wereld worden aan een afzetmarkt geholpen. Hiermee krijgen deze producenten een kans op een betere toekomst. In de afgelopen jaren zijn er miljoenen producten uit meer dan twintig landen in Nederland over de toonbank gevlogen. De winst vloeit terug naar educatieve projecten waarmee het ondernemerschap en de zelfstandigheid van de producenten gestimuleerd wordt. Katja: ‘Mensen economisch onafhankelijk maken is volgens mij de beste manier om armoede te bestrijden.’

Van stichting naar BV

Return to Sender is here to stay. Kortgeleden opende Katja zelfs een eigen winkel op het Westergasterrein in Amsterdam. ‘En we hebben sinds een jaar een webshop, returntosender.nl. Na acht jaar willen we het nog commerciëler aanpakken. Binnenkort maakt Return to Sender een doorstart, waarbij de stichting in een bedrijf verandert en we het ook over de grens gaan proberen. Voorheen ging alle winst nog terug naar de producenten, maar daardoor stonden we als organisatie stil. Onze vrijwilligers hebben er nog een drukke baan naast. Als we straks een BV zijn, kunnen we een deel van de winst gebruiken om verder te investeren in een professioneel team. Je kunt als bedrijf pas echt groot worden als iedereen er beter van wordt.’

‘Koop niet bij de Primark!’

‘Met Return to Sender wil ik bewijzen dat duurzaam produceren voor een eerlijke prijs ook winstgevend kan zijn. Echt succesvol ondernemen is sociaal ondernemen. Je kunt toch niet spreken van succes als mensen aan de andere kant van de wereld voor een hongerloon in gevaarlijke fabrieken aan het werk zijn voor je? Ik begrijp best dat mensen die weinig geld hebben naar winkels als de Primark en de Action gaan, maar als je het je kunt permitteren moet je dat gewoon niet doen. Als consumenten hebben we een hoop macht. Wij kunnen het beleid van bedrijven bepalen door dingen wel of niet te kopen. Laten we gebruik maken van die macht!’

Nieuwe dramaserie

Het sociaal ondernemerschap smaakt naar meer. ‘Ik ben alweer volop bezig met een nieuw avontuur: Sam & Haas, de Fairtrade sieradenlijn die ik in 2014 samen met Tara Elders en Bibi van der Velden heb opgezet.’ Lachend: ‘Ik had immers nog niets te doen.’ Tussen de bedrijven door neemt ze ook nog even het tweede seizoen van Katja’s Bodyscan op en is ze aan het repeteren voor een nieuwe Nederlandse dramaserie.

‘Soms raak ik in paniek’

Een eigen winkel, een sieradenlijn, tv-werk, een dochter én een nieuwe liefde. Wordt het misschien toch niet tijd voor wat meer of-of? ‘Als ik in mijn agenda kijk, raak ik weleens in paniek. Ik vind ik het zo irritant dat we maar 24 uur in een dag hebben. Ik ben ook echt jaloers op mensen die maar drie uur slaap per nacht nodig hebben. Ik heb dat ook weleens geprobeerd. Geen succes. Die balans is in ieder geval elke keer weer een zoektocht. Maar hoe druk ook, voor Sammie maak ik altijd tijd! Yoga en wandelen vind ik ook fijn. En ik ga graag uiteten. En van een feestje op zijn tijd ben ik ook niet vies. En en… Ik kan niet kiezen, ik wil het allemaal!’