Lifestyle NWS Business Lady: Neelie Kroes
Voor de rubriek Lifestyle NWS Business Lady interviewen wij een aantal inspirerende dames over hun weg naar succes. Twee weken geleden was het de beurt aan José Woldring. Deze week spraken wij met powervrouw pur sang: Neelie Kroes!
‘In de hel is een speciaal plekje gereserveerd voor vrouwen die elkaar niet helpen.’
Neelie Kroes (75), dé definitie van een powervrouw, is één van de meest invloedrijke voorvechters van meer vrouwen aan de top. ‘Ik heb met bloed en zweet (geen tranen!) een barst in dat plafond gekregen, maar één zwaluw maakt nog geen zomer. Toegegeven, vroeger heb ik gezegd: als vrouwen iets willen bereiken moeten ze het zelf doen. Niet zeuren, hup die mouwen opstropen, dan kom je er wel. Maar na zo’n zestig jaar geopereerd te hebben in een wereld die nog steeds door mannen gedomineerd wordt, heb ik ingezien dat er op het terrein van vrouwenemancipatie nog een hoop moet gebeuren.
Daarom ben ik inmiddels zo’n voorvechter van quota: het aannemen van verplichte aantallen vrouwen. Ik ben op dat punt misschien een late bekeerling, maar dat zijn de felste. Zonder quota gaat het nog wel honderden jaren duren voordat we een evenwichtige man/vrouwverhouding tegemoetzien op de arbeidsmarkt. Het moet ook maar eens afgelopen zijn met al die sneue excuses: “Oooh, dus je zou wel graag een vrouw op die positie willen maar je kunt helaas geen geschikte vrouw vinden?” Ik stel voor dat je een afspraak maakt bij de oog- en oorarts’, aldus Teflon Neelie.
Een machtig fenomeen
Zelf beukte ze grotendeels op eigen kracht door dat beruchte glazen plafond heen. Bijvoorbeeld door zich als eerste vrouw in te schrijven bij een Kamer van Koophandel, in haar woonplaats Rotterdam. De Volkskrant typeerde dit als ‘een historische mijlpaal op het pad van de emancipatie van de Nederlandse vrouw’. Ook werd ze de eerste vrouwelijke minister van Verkeer en Waterstaat. Ze stond meerdere malen in Forbes-lijst The 100 Most Powerful Women en verwierf in haar periode als eurocommissaris Mededinging de bijnaam Nikkelen Neelie door het grote Microsoft een aantal recordboetes op te leggen. Kortom: Neelie Kroes is een machtig fenomeen met een indrukwekkende staat van dienst. Print voor de lol haar Wikipedia-pagina eens uit; een boekwerk vol functies, nevenfuncties en onderscheidingen. Wat haar betreft komen daar in de komende jaren nog wat pagina’s bij. ‘Als ik de keuze heb, blijf ik tot de laatste snik werken.’
Positieve discriminatie
Na jaren te hebben geknokt voor een positie aan de top ervaarde ze in 2004 ineens iets nieuws: positieve discriminatie. ‘De nieuwe voorzitter José Manuel Barroso wilde minimaal zeven of acht vrouwelijke commissarissen in zijn Europese Commissie, een quotaregeling waarvan ik absoluut geprofiteerd heb. Maar als je er eenmaal zit, is het natuurlijk wel aan jou om te bewijzen dat dat terecht is. Je moet het wel waarmaken.’
Zonder mededogen
Na haar aanstelling als EU-commissaris Mededinging werd al snel duidelijk: met deze Iron Lady van de Lage Landen valt niet te spotten. Zo legde ze grofweg drie keer zoveel boetes op als haar voorganger en werden machtige bedrijven en regeringen die hun macht misbruikten of prijsafspraken maakten zonder mededogen aangepakt. Vraag maar aan Telefonica, het machtige Microsoft, chipfabrikant Intel, ABN Amro en ING.
Vervangen door drie mannen
In 2009, toen ze al pensioengerechtigd was, volgde de Digitale Agenda. Er bestond twijfel of een vrouw op haar leeftijd wel de geschikte persoon was om Europa het onlinetijdperk in te loodsen. Haar nieuwe portefeuille werd zelfs een beetje bespot. Die stelde immers maar weinig voor. ‘Maar de EU heeft het belang ervan inmiddels wel begrepen: ik word vervangen door drie mannen’, zei ze vlak na haar afscheid op een ICT-conferentie in Amsterdam.
Durf te falen!
Rondom dat afscheid in 2014 werd natuurlijk weer flink gespeculeerd over haar pensioen. Maar zo makkelijk krijgen we Neelie niet achter de geraniums. Tot voor kort was ze ambassadeur van Startup Delta, het onafhankelijke innovatienetwerk dat van Nederland een broedplaats voor Europese startups moet maken. Kroes: ‘In Europa zijn een hoop slimme en creatieve mensen die buiten de gebaande paden durven te denken. Maar helaas zijn Europese startups vaak te bang om te falen. Als een ondernemer hier op zijn bek gaat, dan heeft hij ook meteen een stempel op zijn voorhoofd. In de VS is dat anders. Daar wordt een ondernemer die nooit fouten heeft gemaakt, gezien als iemand die blijkbaar niet genoeg risico’s heeft genomen. Falen hoort daar bij startups. In Silicon Valley is het doodnormaal dat de meeste bedrijven het niet redden. Maar ze nemen wél het initiatief. Dat lef moeten wij hier ook gaan tonen.’
Van Boedapest naar San Francisco
Op dit moment is Kroes voorzitter van de adviesraad van een van de bekendste, grootste en meest besproken startups ter wereld: taxibedrijf Uber. Kroes gaat Uber, dat in verschillende landen overhoop ligt met de autoriteiten, adviseren over zaken als regelgeving en mededinging. Daarnaast is ze directielid bij het Californische Salesforce en bekleedt ze een adviseursrol bij Bank of America Merrill Lynch. ‘De komende tijd heb ik besprekingen, lezingen en events in Brussel, Boedapest, Parijs, New York en San Francisco. M’n agenda zit misschien iets minder vol dan tien jaar geleden maar m’n mijlen blijf ik halen.’
Niet piepen maar poetsen!
Die onuitputtelijke drive zit volgens Kroes in haar genen. ‘Hard werken kregen we met de paplepel ingegoten, de hele sfeer thuis ademde ondernemerschap. Mijn vader richtte vlak na de oorlog in Rotterdam zijn eigen transportbedrijf op. Nee bestond niet, alles was mogelijk, zolang je er maar keihard voor knokte. Ik heb veel gehad aan die vechtlust en gedrevenheid die ik van huis uit heb meegekregen. Niet piepen maar poetsen! Met die instelling ben ik behoorlijk ver gekomen. Maar ik heb ook een engeltje op mijn schouder gehad, en dat geluk is niet iedereen gegeven. Daarom ben ik ook voor quota.’
Geen gunst maar een verrijking
‘Let wel: met quota alleen ben je er niet’, waarschuwt Kroes. ‘Er moet meer gebeuren. Mannen moeten zich er bijvoorbeeld bewust van worden dat meer vrouwen in een team niet een gunst maar een verrijking is. Vrouwen zijn fantastische teamplayers en hebben minder grote ego’s: ze hoeven niet, zoals de meeste mannen, overal hun zegje over te doen. Dat scheelt veel tijd en energie.’
Bluf eens!
Maar ook bij de vrouwen zelf moet het een en ander veranderen. ‘Zo moeten ze elke kans die voorbijkomt grijpen. Dat betekent dat je je bescheidenheid moet laten varen en meer risico’s moet nemen. Je hoeft er niet honderd procent zeker van te zijn dat je die baan wel echt aankunt. Bluf maar eens, dat doen mannen ook. Die gaan er gewoon voor. Vrouwen denken vaak: ‘daar zal ik wel niet geschikt voor zijn’. Niet doen, dat is onzin. Wees overtuigd van jezelf, neem risico’s. Mocht je dan toch een keer op je gezicht gaan, goed zo! Je leert meer van je fouten dan van je successen.’
Carrière/gezin
Een carrière is volgens Neelie prima te combineren met een gezin. ‘Kwestie van de juiste planning en prioriteiten. Er wordt vaak moeilijk gedaan over het feit dat vrouwen met een gezin en een topfunctie geen zes dagen per week van 9 tot 9 op kantoor zijn, maar hoewel er natuurlijk wel ondergrenzen zijn, wordt het belang van lijfelijke aanwezigheid enorm overschat. Dankzij de huidige technologieën kun je prima vanuit huis werken. Het gaat erom dat je inhoudelijk blijft meedenken en betrokken blijft bij alle bedrijfsprocessen. Daar heb je tegenwoordig alleen een computer voor nodig.’
Kwaliteit in plaats van kwantiteit
‘Je moet wel weten dat de combinatie van kinderen met een carrière betekent dat je soms dingen zult missen. Wil je een gezin én een carrière dan draait het allemaal om kwaliteit in plaats van kwantiteit. Ik heb ook een hoop dingen van mijn zoon gemist. Je kunt niet wanneer de zon schijnt met je kind naar het strand én die hele goeie baan hebben. Maar ik had wel de afspraak met hem: als iets écht belangrijk was, kon hij me altijd bellen. Uiteraard komen dat soort belletjes altijd op een super onhandig moment. Zo kreeg ik Yvo – 4 jaar toen – huilend aan de telefoon toen ik net in de Tweede Kamer zat en mijn Maiden Speech moest houden. Zijn konijn was doodgebeten. Op dat moment flitste het door mijn hoofd: ik kan dat konijn niet levend maken, maar ik heb hem wel beloofd dat ik er zou zijn. Ik ben naar de Kamervoorzitter, Anne Vondeling, gegaan en legde hem mijn dilemma voor. Hij zei: duidelijk, je moet NU naar huis. Heel lang is dat voor mijn zoon het bewijs geweest: op mijn moeder kan ik vertrouwen.’
Kennis is key
Jongleren met tijd en aandacht dus. ‘Mocht je als moeder nou toch een tijdje willen stoppen met werken, hou dan in ieder geval je vakkennis en je netwerk bij. Ik geef vrouwen om mij heen altijd mee dat je je kinderen maar een betrekkelijk korte tijd van je leven om je heen hebt. Nadat de kinderen het huis uit zijn, heb je vaak nog een heleboel productieve jaren in het verschiet. Zo ontmoette ik ooit een vrouw die op haar 72ste had besloten om te gaan studeren. Onafhankelijkheid, daar gaat het uiteindelijk om. Iedere vrouw zou zich moeten uitrusten met de kwaliteiten die haar financiële en sociale onafhankelijkheid kunnen verschaffen, zodat ze haar opties openhoudt. Daarom hamer ik ook altijd zo op onderwijs, omdat het de sleutel is die zoveel deuren opent. Geen betere garantie in het leven dan kennis!’
Kweek een olifantenhuid
‘Ga je met al die verworven kennis voor een plek in de top, vergeet dan niet om een olifantenhuid te kweken. Niet iedereen gunt het je. Sommige mensen, vaak vrouwen helaas, zullen zich bijvoorbeeld hardop afvragen of het wel verantwoord is naar je kinderen of je partner toe. Wees niet bang weerstand op te roepen. Een beetje weerstand is goed. Daaruit blijkt juist dat je op de goeie weg bent. Kritiek waar je iets aan hebt, neem je mee. Bij onzin de veren schudden en door!’
Samen staan we sterk!
‘Ter afsluiting wil ik nog meegeven dat vrouwen zich nu echt moeten gaan realiseren dat ze elkaar heel hard nodig hebben. Samen staan we sterk! Laten wij veranderen wat Madeleine Albright, voormalig U.S. Secretary of State, ooit tegen mij zei: “De grootste vijanden van vrouwen zijn andere vrouwen.” En daar voegde ze nog aan toe: “Gelukkig is er in de hel een speciaal plekje gereserveerd voor vrouwen die elkaar niet helpen.” Amen.’
